Co to jest czytanie?
Czytanie – to proces psychofizyczny polegający na koordynacji pracy oka z funkcją mózgu.
Jest jedną z podstawowych form komunikacji i jedną z najważniejszych umiejętności każdego człowieka.
Czytanie jest czynnością wyuczoną i kulturowo uwarunkowaną, tzn. człowiek nie jest do tej czynności biologicznie przystosowany. Dlatego czytanie jest wynikiem tysięcy godzin ćwiczeń.
Czytanie polega na zrozumieniu zawartych w tekście treści. W procesie tym mózg przekazuje i interpretuje sygnały, jakie dostarczane są za pomocą oka. Czytanie polega więc na przełożeniu graficznego obrazu na symbolikę, napisanych liter na wypowiedziane głoski, wyrazów na znaczenia. Jest więc przyswajaniem informacji językowych za pomocą ścieżki wzrokowe.
Nauka czytania, podobnie jak mowa, angażuje wiele obszarów mózgu. Czytanie wymaga jeszcze lepszych, sprawniejszych połączeń nerwowych między różnymi obszarami mózgu. Dlatego na kształcenie tej umiejętności powinniśmy przeznaczyć pierwsze sześć lat życia, kiedy mózg jest najbardziej plastyczny.
Nauka czytania ma charakter rozwojowy i przebiega etapami, które są od siebie zależne, gdyż następny krok w rozwoju zależna jest od umiejętności i wiedzy zdobytych na poprzednich etapach nauki.
Przechodzenie przez kolejne etapy zależne jest od zadatków osobistych dziecka oraz oddziaływań zewnętrznych stymulujących jego rozwój psychiczny i intelektualny.
Przygotowywanie dziecka do nauki czytania, jaki i sama nauka czytania jest procesem długotrwałym.
Nabywanie kompetencji językowych w zakresie nauki czytania podzielić można na następujące etapy:
Odbywa się zasadniczo w dwóch sferach:
Istotą wyrabiania gotowości do nauki czytania jest kształtowanie właściwości będących podstawą do podjęcia elementarnej nauki czytania. Tak więc głównym zadaniem oddziaływań wychowawczych będzie stymulacja czynności bezpośrednio zaangażowanych w procesie nauki czytania: wzrokowych, słuchowych, kinestetycznych,
- ruchowych (artykulacyjnych, złożonych manualnych),
- poznawczych (pamięciowych i spostrzeżeniowych).
Elementarna nauka czytania - dziecko rozpoczynające naukę czytania ma do pokonania wielorakie trudności związane z abstrakcyjnością pisma czyli symbolu graficznego. Podstawową jednostką analizy i syntezy są kolejno litery, głoski, sylaby, wyrazy.
Podsumowując, podkreślić należy, że elementarna nauka czytania to nie jedynie techniczny jej aspekt, rozwijać należy jednocześnie jej wymiar rozumienia czytanych wyrazów.
Zadania realizowane na tym etapie nabywania umiejętności czytania stanowią podstawę do poszerzenia kompetencji w tym zakresie na następnym etapie nauki czytania.
Właściwa nauka czytania. Czyli czytanie technicznie coraz sprawniejsze z jednoczesnym rozumieniem tekstu. Czytanie dłuższych zdań, tekstów, dialogów.
Głównym zadaniem nauki czytania jest automatyzacja procesów analizy i syntezy pozwalająca na pogłębienie procesu czytania o znaczeniową stronę, czyli rozumienie czytanego tekstu.
KONCENTRACJA
Czynniki pomagające w utrzymaniu prawidłowej koncentracji:
1. Odpowiednia fizjologia: picie wody, sen, odżywianie.
2. Postawa, czyli nastawienie umysłu: motywacja i wiara we własne możliwości
3. Środowisko, w którym się człowiek znajduje:
Eliminowanie czynników, które mogą odwracać uwagę od wykonywanej pracy, zabawy czy nauki:
- właściwe oświetlenie,
- optymalną temperaturę, przewietrzone pomieszczenie,
- hałas ( w miarę możliwości),
-usuwanie rozpraszających uwagę przedmiotów – pusty blat stołu, bez kolorowej, wzorzystej ceraty
- odpowiedni klimat miejsca, w którym się przebywa, właściwą ilość i jakość dekoracji
- stwarzanie warunków do relaksacji
4. Zabawy i ćwiczenia, które zwiększają poziom koncentracji:
- powtarzanie cyfr, liczb, słów, zdań; zabawa w kończenie słów dowolną sylabą, rebusowe loteryjki, tworzenie nowych wyrazów z liter innego wyrazu po ich przestawieniu ; składanie obrazka z części wg wzoru i bez wzoru ; układanie patyczaków na wzorze, wg wzoru, bez - odtwarzanie prostych rytmów ; obrysowywanie figur geometrycznych, zamalowywanie figur geometrycznych ; układanki geometryczne, płaskie wg wzoru ; zapamiętywanie kolejności prezentowanych obrazków ;naśladowanie sekwencji ruchów; sytuowanie przedmiotów względem innego, np. „połóż klocek na stole, pod krzesłem, na krześle”, wyszukiwanie określonej litery, sylaby, cyfry czy liczby w zlepku różnych liter, sylab; czytamy opowiadanie lub bajkę, a dziecko ma za zadanie reagować na sygnały (np. umówione słowo „rycerz”) klaśnięciem; dobieranie par jednakowych obrazków spośród wielu; odwzorowywanie prostych szlaczków; kalkowanie szlaczków ; wyszukiwanie ze zbioru różnych figur dwóch takich samych (np. gra „Memory”) ; porównywanie obrazków – wyszukiwanie różnic i podobieństw; pogrubianie konturów, mazakiem, kredą; nawlekanie koralików ; rysowanie linii w labiryncie, bez dotykania ścian; rysowanie po śladzie, kalkowanie ; wycinanie po linii ; ćwiczenia orientacji kierunkowej w schemacie ciała i przestrzeni; zagadki słuchowe ; głuchy telefon, ciepło zimno, rymowanki, dyrygent, łowienie rybek – zabawa z magnesem, co się zmieniło?, co zniknęło? drukarka, zabawy z piosenkami; wysłuchiwanie i odtwarzanie prostych rytmów; ćwiczenia pamięci słuchowej – powtarzanie zdania złożonego wypowiedzianego przez dorosłego; słuchanie bajek i odpowiadanie na pytania, zabawa prawda-fałsz; nauka krótkich wierszyków, wyliczanek, piosenek, rymowanek; lepienie z plasteliny, zabawy konstrukcyjne, majsterkowanie, układanie kompozycji według wzoru, nawlekanie koralików, malowanie pędzelkiem na szkle; z zamkniętymi oczami opisz jak najdokładniej, jak są ubrani domownicy, koledzy w klasie lub jak wygląda miejsce, w którym teraz jesteś, itp. Inna odmiana: jeden uczeń wychodzi za drzwi, inny zmienia kolejność lub zabiera jakiś przedmiot - zamknijcie oczy i spróbujcie sobie przypomnieć ze wszystkimi szczegółami, co każde z was robiło dziś od momentu wstania z łóżka, aż do tej chwili. Wzajemnie możecie sprawdzić, czy coś nie zostało pominięte lub przestawione w czasie; „gimnastyka mózgu” Paula Dennisona; aktywne słuchanie muzyki wg Batii Strauss; zabawy z kodowaniem.
Przygotowując dziecko do koncentrowania się ćwiczyłyśmy u dzieci:
- umiejętność czekania –wytrwałość
-umiejętność słuchania – to umiejętność potrzebna do dobrego rozumienia sensu wysłuchiwanych poleceń i innych treści
- umiejętność opowiadania
- systematyczność
- umiejętność utrzymywania porządku
Co możesz zrobić, żeby Twoje dziecko należało do tych nielicznych – czytających?